朝代：汉朝
作者：蔡文姬
原文：
我生之初尚无为，我生之后汉祚衰。天不仁兮降乱离，地不仁兮使我逢此时。干戈日寻兮道路危，民卒流亡兮共哀悲。烟尘蔽野兮胡虏盛，志意乖兮节义亏。对殊俗兮非我宜，遭忍辱兮当告谁？笳一会兮琴一拍，心愤怨兮无人知。
戎羯逼我兮为室家，将我行兮向天涯。云山万重兮归路遐，疾风千里兮扬尘沙。人多暴猛兮如虺蛇，控弦被甲兮为骄奢。两拍张弦兮弦欲绝，志摧心折兮自悲嗟。
越汉国兮入胡城，亡家失身兮不如无生。毡裘为裳兮骨肉震惊，羯羶为味兮枉遏我情。鼙鼓喧兮从夜达明，胡风浩浩兮暗塞营。伤今感晋兮三拍成，衔悲畜恨兮何时平。
无日无夜兮不思我乡土，禀气合生兮莫过我最苦。天灾国乱兮人无主，唯我薄命兮没戎虏。殊俗心异兮身难处，嗜欲不同兮谁可与语！寻思涉历兮多艰阻，四拍成兮益凄楚。
雁南征兮欲寄边声，雁北归兮为得汉青。雁飞高兮邈难寻，空断肠兮思愔愔。攒眉向月兮抚雅琴，五拍泠泠兮意弥深。
冰霜凛凛兮身苦寒，饥对肉酪兮不能餐。夜间陇水兮声呜咽，朝见长城兮路杳漫。追思往日兮行李难，六拍悲来兮欲罢弹。
日暮风悲兮边声四起，不知愁心兮说向谁是！原野萧条兮烽戍万里，俗贱老弱兮少壮为美。逐有水草兮安家葺垒，牛羊满野兮聚如蜂蚁。草尽水竭兮羊马皆徙，七拍流恨兮恶居于此。
为天有眼兮何不见我独漂流？为神有灵兮何事处我天南海北头？我不负天兮天何配我殊匹？我不负神兮神何殛我越荒州？制兹八拍兮拟排忧，何知曲成兮心转愁。
天无涯兮地无边，我心愁兮亦复然。人生倏忽兮如白驹之过隙，然不得欢乐兮当我之盛年。怨兮欲问天，天苍苍兮上无缘。举头仰望兮空云烟，九拍怀情兮谁与传？
城头烽火不曾灭，疆场征战何时歇？杀气朝朝冲塞门，胡风夜夜吹边月。故乡隔兮音生绝，哭无声兮气将咽。一生辛苦兮缘别离，十拍悲深兮泪成血。
我非食生而恶死，不能捐身兮心有以。生仍冀得兮归桑梓，死当埋骨兮长已矣。日居月诸兮在戎垒，胡人宠我兮有二子。鞠之育之兮不羞耻，憋之念之兮生长边鄙。十有一拍兮因兹起，哀响缠绵兮彻心髓。
东风应律兮暖气多，知是汉家天子兮布阳和。羌胡蹈舞兮共讴歌，两国交欢兮罢兵戈。忽遇汉使兮称近诏，遗千金兮赎妾身。喜得生还兮逢圣君，嗟别稚子兮会无因。十有二拍兮哀乐均，去住两情兮难具陈。
不谓残生兮却得旋归，抚抱胡儿兮注下沾衣。汉使迎我兮四牡騑騑，胡儿号兮谁得知？与我生死兮逢此时，愁为子兮日无光辉，焉得羽翼兮将汝归。一步一远兮足难移，魂消影绝兮恩爱遗。十有三拍兮弦急调悲，肝肠搅刺兮人莫我知。
身归国兮儿莫之随，心悬悬兮长如饥。四时万物兮有盛衰，唯我愁苦兮不暂移。山高地阔兮见汝无期，更深夜阑兮梦汝来斯。梦中执手兮一喜一悲，觉后痛吾心兮无休歇时。十有四拍兮涕泪交垂，河水东流兮心是思。
十五拍兮节调促，气填胸兮谁识曲？处穹庐兮偶殊俗。愿得归来兮天从欲，再还汉国兮欢心足。心有怀兮愁转深，日月无私兮曾不照临。子母分离兮意难怪，同天隔越兮如商参，生死不相知兮何处寻！
十六拍兮思茫茫，我与儿兮各一方。日东月西兮徒相望，不得相随兮空断肠。对萱草兮忧不忘，弹鸣琴兮情何伤！今别子兮归故乡，旧怨平兮新怨长！泣血仰头兮诉苍苍，胡为生兮独罹此殃！
十七拍兮心鼻酸，关山阻修兮行路难。去时怀土兮心无绪，来时别儿兮思漫漫。塞上黄蒿兮枝枯叶干，沙场白骨兮刀痕箭瘢。风霜凛凛兮春夏寒，人马饥豗兮筋力单。岂知重得兮入长安，叹息欲绝兮泪阑干。
胡笳本自出胡中，缘琴翻出音律同。十八拍兮曲虽终，响有余兮思无穷。是知丝竹微妙兮均造化之功，哀乐各随人心兮有变则通。胡与汉兮异域殊风，天与地隔兮子西母东。苦我怨气兮浩于长空，六合虽广兮受之应不容！
wǒ shēng zhī chū shàng wú wéi ，wǒ shēng zhī hòu hàn zuò shuāi 。tiān bú rén xī jiàng luàn lí ，dì bú rén xī shǐ wǒ féng cǐ shí 。gàn gē rì xún xī dào lù wēi ，mín zú liú wáng xī gòng āi bēi 。yān chén bì yě xī hú lǔ shèng ，zhì yì guāi xī jiē yì kuī 。duì shū sú xī fēi wǒ yí ，zāo rěn rǔ xī dāng gào shuí ？jiā yī huì xī qín yī pāi ，xīn fèn yuàn xī wú rén zhī 。
róng jié bī wǒ xī wéi shì jiā ，jiāng wǒ háng xī xiàng tiān yá 。yún shān wàn zhòng xī guī lù xiá ，jí fēng qiān lǐ xī yáng chén shā 。rén duō bào měng xī rú huī shé ，kòng xián bèi jiǎ xī wéi jiāo shē 。liǎng pāi zhāng xián xī xián yù jué ，zhì cuī xīn shé xī zì bēi jiē 。
yuè hàn guó xī rù hú chéng ，wáng jiā shī shēn xī bú rú wú shēng 。zhān qiú wéi shang xī gǔ ròu zhèn jīng ，jié shān wéi wèi xī wǎng è wǒ qíng 。pí gǔ xuān xī cóng yè dá míng ，hú fēng hào hào xī àn sāi yíng 。shāng jīn gǎn jìn xī sān pāi chéng ，xián bēi chù hèn xī hé shí píng 。
wú rì wú yè xī bú sī wǒ xiāng tǔ ，bǐng qì hé shēng xī mò guò wǒ zuì kǔ 。tiān zāi guó luàn xī rén wú zhǔ ，wéi wǒ báo mìng xī méi róng lǔ 。shū sú xīn yì xī shēn nán chù ，shì yù bú tóng xī shuí kě yǔ yǔ ！xún sī shè lì xī duō jiān zǔ ，sì pāi chéng xī yì qī chǔ 。
yàn nán zhēng xī yù jì biān shēng ，yàn běi guī xī wéi dé hàn qīng 。yàn fēi gāo xī miǎo nán xún ，kōng duàn cháng xī sī yīn yīn 。zǎn méi xiàng yuè xī fǔ yǎ qín ，wǔ pāi líng líng xī yì mí shēn 。
bīng shuāng lǐn lǐn xī shēn kǔ hán ，jī duì ròu lào xī bú néng cān 。yè jiān lǒng shuǐ xī shēng wū yān ，cháo jiàn zhǎng chéng xī lù yǎo màn 。zhuī sī wǎng rì xī háng lǐ nán ，liù pāi bēi lái xī yù bà dàn 。
rì mù fēng bēi xī biān shēng sì qǐ ，bú zhī chóu xīn xī shuō xiàng shuí shì ！yuán yě xiāo tiáo xī fēng shù wàn lǐ ，sú jiàn lǎo ruò xī shǎo zhuàng wéi měi 。zhú yǒu shuǐ cǎo xī ān jiā qì lěi ，niú yáng mǎn yě xī jù rú fēng yǐ 。cǎo jìn shuǐ jié xī yáng mǎ jiē xǐ ，qī pāi liú hèn xī è jū yú cǐ 。
wéi tiān yǒu yǎn xī hé bú jiàn wǒ dú piāo liú ？wéi shén yǒu líng xī hé shì chù wǒ tiān nán hǎi běi tóu ？wǒ bú fù tiān xī tiān hé pèi wǒ shū pǐ ？wǒ bú fù shén xī shén hé jí wǒ yuè huāng zhōu ？zhì zī bā pāi xī nǐ pái yōu ，hé zhī qǔ chéng xī xīn zhuǎn chóu 。
tiān wú yá xī dì wú biān ，wǒ xīn chóu xī yì fù rán 。rén shēng shū hū xī rú bái jū zhī guò xì ，rán bú dé huān lè xī dāng wǒ zhī shèng nián 。yuàn xī yù wèn tiān ，tiān cāng cāng xī shàng wú yuán 。jǔ tóu yǎng wàng xī kōng yún yān ，jiǔ pāi huái qíng xī shuí yǔ chuán ？
chéng tóu fēng huǒ bú céng miè ，jiāng chǎng zhēng zhàn hé shí xiē ？shā qì cháo cháo chōng sāi mén ，hú fēng yè yè chuī biān yuè 。gù xiāng gé xī yīn shēng jué ，kū wú shēng xī qì jiāng yān 。yī shēng xīn kǔ xī yuán bié lí ，shí pāi bēi shēn xī lèi chéng xuè 。
wǒ fēi shí shēng ér è sǐ ，bú néng juān shēn xī xīn yǒu yǐ 。shēng réng jì dé xī guī sāng zǐ ，sǐ dāng mái gǔ xī zhǎng yǐ yǐ 。rì jū yuè zhū xī zài róng lěi ，hú rén chǒng wǒ xī yǒu èr zǐ 。jū zhī yù zhī xī bú xiū chǐ ，biē zhī niàn zhī xī shēng zhǎng biān bǐ 。shí yǒu yī pāi xī yīn zī qǐ ，āi xiǎng chán mián xī chè xīn suǐ 。
dōng fēng yīng lǜ xī nuǎn qì duō ，zhī shì hàn jiā tiān zǐ xī bù yáng hé 。qiāng hú dǎo wǔ xī gòng ōu gē ，liǎng guó jiāo huān xī bà bīng gē 。hū yù hàn shǐ xī chēng jìn zhào ，yí qiān jīn xī shú qiè shēn 。xǐ dé shēng hái xī féng shèng jun1 ，jiē bié zhì zǐ xī huì wú yīn 。shí yǒu èr pāi xī āi lè jun1 ，qù zhù liǎng qíng xī nán jù chén 。
bú wèi cán shēng xī què dé xuán guī ，fǔ bào hú ér xī zhù xià zhān yī 。hàn shǐ yíng wǒ xī sì mǔ fēi fēi ，hú ér hào xī shuí dé zhī ？yǔ wǒ shēng sǐ xī féng cǐ shí ，chóu wéi zǐ xī rì wú guāng huī ，yān dé yǔ yì xī jiāng rǔ guī 。yī bù yī yuǎn xī zú nán yí ，hún xiāo yǐng jué xī ēn ài yí 。shí yǒu sān pāi xī xián jí diào bēi ，gān cháng jiǎo cì xī rén mò wǒ zhī 。
shēn guī guó xī ér mò zhī suí ，xīn xuán xuán xī zhǎng rú jī 。sì shí wàn wù xī yǒu shèng shuāi ，wéi wǒ chóu kǔ xī bú zàn yí 。shān gāo dì kuò xī jiàn rǔ wú qī ，gèng shēn yè lán xī mèng rǔ lái sī 。mèng zhōng zhí shǒu xī yī xǐ yī bēi ，jiào hòu tòng wú xīn xī wú xiū xiē shí 。shí yǒu sì pāi xī tì lèi jiāo chuí ，hé shuǐ dōng liú xī xīn shì sī 。
shí wǔ pāi xī jiē diào cù ，qì tián xiōng xī shuí shí qǔ ？chù qióng lú xī ǒu shū sú 。yuàn dé guī lái xī tiān cóng yù ，zài hái hàn guó xī huān xīn zú 。xīn yǒu huái xī chóu zhuǎn shēn ，rì yuè wú sī xī céng bú zhào lín 。zǐ mǔ fèn lí xī yì nán guài ，tóng tiān gé yuè xī rú shāng cān ，shēng sǐ bú xiàng zhī xī hé chù xún ！
shí liù pāi xī sī máng máng ，wǒ yǔ ér xī gè yī fāng 。rì dōng yuè xī xī tú xiàng wàng ，bú dé xiàng suí xī kōng duàn cháng 。duì xuān cǎo xī yōu bú wàng ，dàn míng qín xī qíng hé shāng ！jīn bié zǐ xī guī gù xiāng ，jiù yuàn píng xī xīn yuàn zhǎng ！qì xuè yǎng tóu xī sù cāng cāng ，hú wéi shēng xī dú lí cǐ yāng ！
shí qī pāi xī xīn bí suān ，guān shān zǔ xiū xī háng lù nán 。qù shí huái tǔ xī xīn wú xù ，lái shí bié ér xī sī màn màn 。sāi shàng huáng hāo xī zhī kū yè gàn ，shā chǎng bái gǔ xī dāo hén jiàn bān 。fēng shuāng lǐn lǐn xī chūn xià hán ，rén mǎ jī huī xī jīn lì dān 。qǐ zhī zhòng dé xī rù zhǎng ān ，tàn xī yù jué xī lèi lán gàn 。
hú jiā běn zì chū hú zhōng ，yuán qín fān chū yīn lǜ tóng 。shí bā pāi xī qǔ suī zhōng ，xiǎng yǒu yú xī sī wú qióng 。shì zhī sī zhú wēi miào xī jun1 zào huà zhī gōng ，āi lè gè suí rén xīn xī yǒu biàn zé tōng 。hú yǔ hàn xī yì yù shū fēng ，tiān yǔ dì gé xī zǐ xī mǔ dōng 。kǔ wǒ yuàn qì xī hào yú zhǎng kōng ，liù hé suī guǎng xī shòu zhī yīng bú róng ！